Veel claims die ik zie gaan over portretfoto's. Portretfoto's mag je, net zoals andere foto's, citeren. Daarvoor geldt:
- Niet-commercieel. Dus niet om iets aan te prijzen of te verkopen.
- Functioneel. Beeld bij de persoon over je wie schrijft. Voor de herkenbaarheid. Als hyperlink.
- Proportioneel. Ondergeschikt aan de tekst. Geen groter formaat dan nodig voor de weergave.
- Bronvermelding. Waar heb je de foto gevonden? En als de bron de naam van de fotograaf vermeldt dien je die over te nemen.
 |
| portret van mijn betovergrootmoeder |
Foto's die niet in opdracht zijn gemaakt mag de auteursrechthebbende openbaar maken en verveelvoudigen tenzij er een redelijk belang is van de geportretteerde zich tegen openbaarmaking te verzetten. [link rechtszaak portretfoto schiphol]
Voor portretfoto's die wél in opdracht zijn gemaakt geldt:
- Dat de geportretteerde de portretfoto zelf mag verveelvoudigen.
- Dat de portretfoto ten behoeve van de geportretteerde verveelvoudigd mag worden.
- Dat de portretfoto met toestemming van de geportretteerde in een nieuwsblad of tijdschrijft* gepubliceerd mag worden (mits daarbij de naam van de fotograaf is vermeld voor zover deze op of bij* de foto is aangeduid).
- Dat de fotograaf toestemming nodig heeft van de geportretteerde om de foto (anders dan afgesproken in de opdracht) te gebruiken.
Veel mensen weten niet dat een portret in opdracht gemaakt moet zijn om een beroep op deze portretrechten te doen. En zo kan het gebeuren dat je van de rechter moet betalen voor een foto waar je voor hebt geposeerd, die je gekregen hebt van de fotograaf voor eigen gebruik en die je elders hebt laten publiceren. [link rechtszaak portretfoto model] [link rechtszaak portretfoto zangeres].
"Wel of niet in opdracht gemaakt" is aan de rechter, het is helaas geen exacte wetenschap. In de wet staat in opdracht van, vanwege of ten behoeve van geportretteerde.
In deze rechtszaak [link] over een portretfoto van Max Pam, die mét naamsvermelding van de fotograaf en mét toestemming van Max Pam bij een blog stond, oordeelde de rechter dat de foto niet in opdracht was gemaakt. De fotografe was ingehuurd om foto's te maken bij een lezing van Max Pam. Verweerder had ingebracht dat de portretfoto in opdracht vanwege Max Pam was gemaakt en eiser had dat niet betwist.
Als een portretfoto in opdracht is gemaakt heeft de fotograaf toestemming nodig van de geportretteerde om deze foto, anders dan voor de opdracht, te gebruiken. Zonder toestemming kan de auteursrechthebbende dus geen licentievergoeding misgelopen hebben. Toestemming wordt vastgelegd in een model release form. De Nederlandse term is modelvrijwaringsverklaring. Een andere gangbare term is quitclaim.
Het is iets waar je naar kunt informeren als je een sommatiebrief voor een portretfoto hebt ontvangen. ANP heeft weliswaar in de freelancevoorwaarden staan dat ze ervan uitgaan dat de fotograaf een ondertekende quitclaim heeft, maar tot op heden heb ik er nog geen gezien.
 |
| Kluun in 2009 op Maroc.nl |
Beste BN-ers; word je in opdracht gefotografeerd? Onderteken dan alsjeblieft geen modelvrijwaringsverklaring.
Aanvulling 3 juni 2022.
Op Twitter kwam de vraag voorbij wanneer een foto in opdracht is gemaakt en wanneer niet. Ik dacht zelf dat er geen harde scheidslijn was. Een tweet van Mathieu Paapst gaf helderheid:- Niet in opdracht = volledig op initiatief van de fotograaf zelf. De geportretteerde is door de fotograaf gevraagd of liep toevallig in beeld.
- Wel in opdracht = iemand, en dat hoeft niet de geportretteerde zelf te zijn, heeft de fotograaf gevraagd om die foto te maken.
De rechter oordeelt mijn inziens dus fout bij de portretfoto van Max Pam. En ook niet lijdelijk want de fotograaf had het beroep van gedaagde op het portretrecht onbetwist gelaten.
Update 14 oktober 2022.
Voor de in 2019 gewonnen zaak over een portretfoto van Mathijs Bouman, gemaakt door fotograaf Roel Dijkstra, gepubliceerd door Dutch News blijkt hoger beroep te zijn aangetekend. Dijkstra wijst erop dat zijn naam in de colofon stond en dat Dutch News zijn naam had moeten vermelden. In de wet staat echter op of bij het portret en het Hof wijst de grief af.
Met een watermerkje zouden er niet zoveel van dit soort kostbare procedures zijn.
Help je mee een eind te maken aan auteursrecht-trollen? Teken en verspreid de petitie!
Alles op dit blog is en blijft gratis ondanks dat het me inmiddels meer kost dan me lief is. Met name de artikelen over fotoclaims hakken erin, maar ja, iemand moet dat bijhouden hè... Een kleine financiële bijdrage wordt gewaardeerd.
Een onredelijke sommatiebrief gekregen en juridische hulp nodig? Klik hier.
Voor de in 2019 gewonnen zaak over een portretfoto van Mathijs Bouman, gemaakt door fotograaf Roel Dijkstra, gepubliceerd door Dutch News blijkt hoger beroep te zijn aangetekend. Dijkstra wijst erop dat zijn naam in de colofon stond en dat Dutch News zijn naam had moeten vermelden. In de wet staat echter op of bij het portret en het Hof wijst de grief af.
Met een watermerkje zouden er niet zoveel van dit soort kostbare procedures zijn.
Help je mee een eind te maken aan auteursrecht-trollen? Teken en verspreid de petitie!
Alles op dit blog is en blijft gratis ondanks dat het me inmiddels meer kost dan me lief is. Met name de artikelen over fotoclaims hakken erin, maar ja, iemand moet dat bijhouden hè... Een kleine financiële bijdrage wordt gewaardeerd.
Een onredelijke sommatiebrief gekregen en juridische hulp nodig? Klik hier.
* Hieraan zie je dat de wet nog uitgaat van publicaties op papier en hoognodig ge-update moet worden. Naamsvermelding bij een foto blijft er op papier eeuwig bij staan. Online valt een losse naamsvermelding na één keer delen weg. Voor foto's zou mijn inziens moeten gelden dat naamsvermelding OP de foto moet staan als je wilt dat je naam eeuwig bij de foto vermeld moet worden. [Ik zou graag een update van de auteurswet zien].