Voor mijn boek Fotorecht in het digitale tijdperk (werktitel) ga ik grondig te werk omdat ik wil dat het juridisch klopt. Geen meningen en aannames maar alles onderbouwd met wetsartikelen, richtlijnen en verordeningen.
Voor het hoofdstuk over citaatrecht vergeleek ik art. 15a Aw voor en na de implementatie van de richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij.
Iedereen hamert altijd maar op de vier voorwaarden van het eerste lid, maar die 'mitsen' gelden dus helemaal niet voor persoverzichten. Art. 15a.2 Aw:
"Onder citeren wordt in dit artikel mede begrepen het citeren in de vorm van persoverzichten uit in een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift verschenen artikelen."
Ik denk overigens wel dat de wetgever 'vergeten' is te vermelden dat in de persoverzichten hyperlinks naar de oorspronkelijke artikelen geplaatst moeten worden zodat de publicatie onder EU-recht, Svensson-arrest, geldt als een mededeling aan bestaand publiek.
Ik zag zeker twintig claims voor fotootjes afkomstig uit een nieuwsfeed, een automatisch gegenereerd persoverzicht. Soms via een hotlink en soms was een klein formaat terecht gekomen op de eigen server. Voor de bezoeker en onder het citaatrecht maakt het niet uit van welke server de foto geladen wordt. Dat werd zelfs opgemerkt door advocaat-generaal Szpunar bij punt 93 van de Bild-Kunst-conclusie (2020): "Voor de gebruiker is er dus absoluut geen verschil tussen een afbeelding die vanaf dezelfde server in een webpagina is opgenomen en een afbeelding die is ingesloten (geëmbed) vanuit een andere website."
Partijen die niet willen dat hun artikelen in feeds verschijnen kunnen dat voorkomen met een klein stukje code. In art. 29a.2 Aw is opgenomen dat zo'n maatregel niet omzeild mag worden:
“Degene, die doeltreffende technische voorzieningen omzeilt en dat weet of redelijkerwijs behoort te weten, handelt onrechtmatig.”
Met deze 'ontdekking' van het tweede lid van het citaatrecht vind ik de beoordeling over nieuwsfeeds extra wrang:
- Eisers hebben geen maatregelen genomen tegen het inladen en downloaden van foto's vanaf hun websites. Ergo mijn inziens is het juist de bedoeling dat argeloze gebruikers fotootjes overnemen, dan kunnen ze er achteraf 'een factuurtje' voor sturen.
- De rechter maakt onderscheid tussen foto's op de server van gedaagden en de server van eisers terwijl de bezoeker dat verschil niet ziet.
- De rechter wijst het beroep op het citaatrecht af op basis van het eerste lid van art. 15a Aw waar een persoverzicht helemaal niet aan hoeft te voldoen.
Hoogste tijd voor een update van de auteurswet. Ik ben er inmiddels achter dat dat een stuk grondiger moet dan dat ik tot voor kort dacht.
