De eerste versie van paragraaf 15.3 van mijn boek over fotorecht. Door zaken op een rijtje te zetten en research te doen leer ik zelf ook weer een boel bij. En er passeerden afgelopen tijd twee hele interessante rechtszaken. De bevindingen voor deze paragraaf deel ik alvast. Want als er iets is wat me afgelopen jaren verwonderde is het de boosheid van sommige fotografen richting mij als persoon. Ik ben echt niet degene die jullie naait...
 |
| Campagnebeeld van Pictoright gemaakt door bureau 75B |
Mediaplatforms met een overvloed aan foto’s waarvan onduidelijk is of
er nog rechten op rusten hebben van de handhaving van auteursrechten een lucratief
verdienmodel gemaakt, waarvan de opbrengsten nauwelijks nog bij de
rechthebbende fotografen terechtkomen.
Het traditionele mediabedrijf, dat content uitgeeft waar lezers
voor betalen, moest vanaf 2004 gaan concurreren met mediaplatforms als Hyves
waar content gratis geconsumeerd kan worden. Mediaplatforms betalen niks voor
contentcreatie omdat ze ‘user generated’ zijn, ze worden gratis gevuld met burgerjournalistiek,
opinies, discussies, belevenissen, onvrede, citaten en hyperlinks met nieuwsfragmenten
van de traditionele media.
Uitgevers hebben jarenlang bij het Europees parlement gelobbyd voor een linkbelasting. Zij willen betaald worden voor de nieuwsfragmenten bij een hyperlink, omdat platforms als Google geld verdienen met advertenties rondom die hyperlink. De linkbelasting is een uitgeversrecht, de auteursrechthebbende fotograaf heeft er niks aan.
Ervaringen van enkele lidstaten van de Europese Unie met de linkbelasting lieten een averechts effect zien: Nadat uitgevers Google hadden aangeklaagd voor het tonen van links zonder toestemming verwijderde Google de zoekresultaten van die uitgevers. Het bezoekersaantal daalde drastisch waarop de uitgevers hun claims introkken en Google een gratis licentie verleenden. Mede daardoor is de linkbelasting niet terechtgekomen in de DSM-richtlijn (EU)2019/790.
Desondanks proberen grote uitgevers linkbelasting te vorderen getuige een vonnis van Rechtbank Amsterdam. DPG Media, Mediahuis Nederland en Mediahuis NRC bieden openbare feeds aan waarvoor een betaalde licentie afgenomen dient te worden van LexisNexis of ArtikelPro. De rechtbank oordeelde dat openbare feeds door iedereen gebruikt mogen worden indien er ‘gehyperlinkt’ wordt naar de bron en dat het gebruik van foto’s in klein formaat, de zogenoemde thumbnail, onder het citaatrecht valt. Freelancers die werken voor de drie eisers doen afstand van hun recht op een vergoeding voor hergebruik volgens het vonnis:
“dat de Uitgevers op grond van de overeenkomsten die zij met de freelance journalisten hebben gesloten bevoegd zijn om in eigen naam op te treden tegen een inbreuk op de auteursrechten van die freelance journalisten”
Als freelancers afstand doen van hun recht op een vergoeding kunnen uitgevers op eigen naam optreden om onrechtmatig
hergebruik van hun publicaties tegen te gaan. Voor foto’s gebeurt dat vandaag
de dag op grote schaal. Zo stuurde alleen al fototrol Copytrack namens DPG Media duizend sommatiebrieven in één week.
Dat freelancers niet altijd hun rechten hebben overgedragen blijkt uit een rechtszaak die het Algemeen Nederlands Persbureau verloor:
“Vast staat dat [A] de foto heeft gemaakt. (…) Dit brengt mee dat de auteursrechten op de foto op grond van de hoofdregel van artikel 1 Auteurswet aan [A] toekomen. (…) Op grond van artikel 2 Auteurswet is voor zowel de (gehele of gedeeltelijke) overdracht van auteursrechten als het verlenen van een exclusieve licentie een akte vereist.”
Freelance fotografen kunnen zich voor vergoedingen voor het hergebruik van in kranten, tijdschriften en boeken verschenen foto’s aansluiten bij beheerorganisatie Pictoright. Pictoright ontvangt geld van de stichting Thuiskopie en sluit collectieve overeenkomsten voor hergebruik van uitgegeven werk met onderwijsinstellingen, bedrijven, musea en erfgoedinstellingen. De geïnde vergoedingen verdelen zij over de rechthebbenden. Er is geen één op één relatie tussen het hergebruik en de vergoeding. Fotografen die zich niet hebben aangesloten bij Pictoright ontvangen niks en kunnen volgens de wet individueel geen vergoeding vragen voor het hergebruik van uitgegeven werk als een partij een overeenkomst heeft met Pictoright.
Naar aanleiding van de implementatie van de DSM-richtlijn
(EU) 2019/790 wil Pictoright met mediaplatforms een collectieve overeenkomst
afsluiten voor het hergebruik van uitgegeven foto’s. Pictoright heeft daarvoor november
2021 haar voorwaarden gewijzigd: Aangesloten fotografen dienen hun recht tot
het verlenen van toestemming aan een ‘aanbieder van een onlinedienst voor het
delen van inhoud’ als bedoeld in art. 29c Aw aan Pictoright over te dragen.
Met een collectieve overeenkomst met mediaplatforms wordt het hergebruik van uitgegeven foto’s van bij Pictoright aangesloten fotografen rechtmatig.
Tegen Meta heeft Pictoright inmiddels een rechtszaak aangespannen.Pictoright heeft een voorstel gedaan van 27 miljoen euro per jaar:
“Het licentievoorstel van Pictoright is mede gebaseerd op de veronderstelling dat de verhouding tussen uploads door rechthebbenden en het werk van professionele makers 30-70% is. Pictoright gaat er verder van uit dat 5% van de relevante content onder een auteursrecht-exceptie valt.”
Meta meent dat het hergebruik van uitgegeven foto’s op Facebook
en Instagram veel lager ligt en dat Pictoright alleen een vergoeding mag vorderen namens uitgegeven werk van fotografen die de nieuwe voorwaarden van Pictoright geaccepteerd hebben.
Rechtbank Amsterdam gelast verder onderzoek.
Uitgevers treden op tegen onrechtmatig hergebruik en willen eveneens overeenkomsten afsluiten met mediaplatforms voor het hergebruik van hun content. Zij verlangen een exclusieve licentie van fotografen en verbieden hen zich aan te sluiten bij Pictoright.
Op papier behoudt de freelance fotograaf dus zijn auteursrecht maar in praktijk gaan de opbrengsten voor hergebruik naar de uitgever en de ‘inningsindustrie’.
Tot zover de paragraaf. Dit is de eerste versie. Mijn uitgever kennende zal er nog heel wat gewijzigd en aangevuld moeten worden...Heb je opmerkingen? Geef ze door via LinkedIn.
