Naamloos rondzwervende foto's worden de laatste jaren massaal geclaimd door rechtenbeheerders als ANP. Met een update van artikel 8 en 9 zou je daar een eind aan kunnen maken:
Artikel 8 stamt uit 1912 en heeft het over "werk". Een werk was in die tijd een uniek exemplaar. Reden waarom ik vind dat er "exemplaar van het" bij moet komen te staan. Je mag immers als (vermeend) inbreukmaker toch aannemen dat een naamloze foto in een krant of op een grote website een eigen foto is. En als dat niet zo blijkt te zijn omdat de publicatie onrechtmatig was, dan kun je doorverwijzen naar de openbaarmaker.
Wat ons bij artikel 9 brengt. Rechten van naamloze exemplaren van een werk kunnen uitgeoefend worden via de openbaarmaker. Is die openbaarmaker er niet meer [BeelUnie-GeenStijl] of vindt de openbaarmaker het prima dat foto's gebruikt worden dan kan de maker of rechtenopkoper zijn rechten niet uitoefenen.
Het vonnis van Erfgoed Leiden bracht aan het licht dat artikel 8 inderdaad hoognodig ge-update moet worden omdat er in het digitale tijdperk meerdere rechteneigenaren op hetzelfde werk kunnen ontstaan. In vroeger tijden speelde dat niet, alleen de eigenaar van het foto-negatief kon afdrukken laten maken. Het lijkt mij simpel op te lossen door de rechten alleen over te laten gaan bij een exclusieve licentie en als die exclusieve licentie er niet is artikel 9 toe te passen.
Maar nee. Het hof zegt: [pdf kvbrain.nl]
"Het hof is van oordeel dat er voldoende aanleiding is om artikel 8 Aw aldus uit te leggen dat dit beperkt is tot (impliciete en uitdrukkelijke) opdrachtrelaties, althans niet van toepassing is op licentierelaties.
...
Dit brengt naar het oordeel van het hof mee dat voor toepasselijkheid van artikel 8 Aw nodig is dat de openbaarmaker daarop een beroep doet."
Alsof je "opdrachtrelatie en rechten opgeëist" als (vermeend) inbreukmaker jaren na dato nog boven water kunt krijgen. Bovendien hoeft er bij een exclusieve licentie geen sprake te zijn van een opdrachtrelatie.
Ik vind de motivatie waarop het hof het beroep op artikel 8 afgewezen heeft zwak én ze hadden mijn inziens artikel 9 erbij moeten halen.
Dit vonnis geeft rechtenopkopers vrij spel om elke gepubliceerde naamloze foto die rondzwerft tot 70 jaar na publicatie-datum te blijven claimen.
Gelukkig is het dankzij ditzelfde vonnis wel een stuk minder lucratief omdat er slechts een paar eurootjes schadevergoeding zijn toegewezen.
Sowieso kan ik de jurisprudentie waar artikel 8 een rol speelt (of een rol zou moeten spelen) niet volgen:
- Men heeft het bijna altijd over "eerste" openbaarmaker. "Eerste" staat echter niet in de wet. En dat is logisch omdat de eerste openbaarmaker uit beeld kan zijn. Van een (vermeend) inbreukmaker kun je niet verwachten dat ie uitzoekt wie de eerste openbaarmaker is. Op internet worden foto's regelmatig verwijderd, er zijn fotografen die doelbewust actuele foto's zonder naam publiceren en deze een paar dagen later weghalen [lokfoto's].
- Artikel 8 wordt te weinig ingezet door (vermeende) inbreukmakers. In deze zaak heeft een stichting een logo laten maken (opdrachtrelatie!) en publiceert dit naamloos. Lijkt mij dat de rechten daarmee overgedragen zijn volgens artikel 8 (uitspraak Erfgoed Leiden dat er een beroep gedaan moet worden op de rechten was er nog niet). Toch wijst de rechter €925 als schade toe voor een variant van het logo dat op de website heeft gestaan en dat gelijk is weggehaald op verzoek van de maker.
N.B. Beide zaken met een jurist die een cursus aanbiedt met de titel "Zet de auteursrechtdief betaald".
Zucht. Hoe meer vonnissen ik lees hoe moedelozer ik word.
Ik blijf het maar opschrijven.
Wellicht dat rechters ooit doorkrijgen dat ze debet zijn aan het massale claimgedrag op foto's en dat ze daarom zoveel neuzelzaken voor hun kiezen krijgen. Naamloze foto's zouden alleen geclaimd moeten kunnen worden via de uitgever en niet rechtstreeks door rechtenopkopers.
Mijn eindeloze reeks artikelen met een kleine bijdrage sponsoren? Klik hier.
Sommatiebrief gekregen en juridische hulp nodig? Klik hier.