Lokfoto's

Watermerk
Foto's met de naam van de fotograaf erop worden minder vaak zonder toestemming gebruikt:
  • Omdat men liever een foto zonder naam heeft.
  • Omdat duidelijk is aan wie je toestemming moet vragen.
Bij een inbreuk met een foto mèt naam is de schade duidelijk: Het mislopen van de gebruikelijke licentievergoeding en de kosten die je moet maken om de inbreuk op te sporen en er achteraan te gaan. Eventueel daarbovenop nog kosten voor schade aan je goede naam als de foto verminkt is of op een plek staat waar je niet mee geassocieerd wilt worden.

Anoniem
Het aantal issues over foto's zonder de naam van de fotograaf is gigantisch groot:
  • Omdat niet bekend is wie de fotograaf is en rechten overgedragen kunnen zijn.
  • Omdat ie tussen foto's staat die je zonder toestemming van de fotograaf mag gebruiken.
Bij anonieme foto's is de schade bij een inbreuk lastig vast te stellen omdat er meerdere rechthebbenden kunnen zijn. Er moet gekeken worden waar de foto vandaan komt om te bepalen of het een inbreuk is, wie de rechthebbende is en of het onder vervolgschade valt. Is de foto verspreid via een persbericht? Is de foto door een rechtspersoon zonder naam erbij gepubliceerd? Heeft de geportretteerde hem toegestuurd? Werd de foto aangeboden onder een CC-licentie? Is de naam die erbij stond met opzet weggelaten? Is de naam eraf gesneden?

ANP
Foto's uit het ANP-archief mag je, mèt naamsvermelding, gratis gebruiken voor niet commerciële doeleinden. Bij elke foto staan een deel- en een downloadknop waar bij gebruik ervan de naam wegvalt.

ANP gratis gebruik
Screenshot van anp-archief.nl, klik op de afbeelding voor een vergroting

Je dient handmatig de naam van de maker bij de foto te zetten als je deze publiceert. Vergeet je dat, dan kun je een inbreukbrief van het ANP krijgen met een flink bedrag voor mislopen licentievergoeding terwijl de foto gratis te gebruiken is*.

Anneke Moerenhout
Anneke Moerenhout plaatste 70.000 foto's zonder watermerk op de site van de Stichting Informatie Wereldoorlog Twee. In de begeleidende tekst bij de foto stond onderaan haar naam vermeld.
Anneke Moerenhout
Screenshot sept.2017 van tracesofwar.nl, alle foto's van Moerenhout zijn inmiddels verwijderd.

Als je zoekt, bladert via categorieën of navigeert op alfabet op de site van de stichting valt het deel van de tekst met de naam weg. Waardoor het lijkt alsof de rechten bij de stichting STIWOT liggen.
Ook Anneke Moerenhout stuurt (via NL.Legal) inbreukbrieven met flinke bedragen als je geen toestemming aan haar gevraagd hebt of vergeet haar naam bij een foto te vermelden. Juristen** hebben haar wijs gemaakt dat dat mag en heel wat fotografen verdienen zo al jarenlang een goede boterham. De wet gaat echter uit van daadwerkelijke schade en je mag geen honderden euro's claimen als misgelopen licentievergoeding voor foto's die je gratis op een site zet van een stichting waar ze naamloos getoond (kunnen) worden.

De auteurswet
ANP en Anneke Moerenhout hebben - afgezien van de absurde bedragen die zij claimen- juridisch gelijk dat het ontbreken van de naam van de maker een inbreuk op de auteursrechten kan zijn. Dat een naam er online niet automatisch bij blijft staan zoals op drukwerk doet er niet toe. Daarvoor zal de uit 1912 stammende auteurswet aangepast moeten worden. De huidige auteurswet is onhoudbaar in dit digitale tijdperk waar foto's losse bestanden zijn waarbij de naam wegvalt als je ze deelt of downloadt.


Wil je als fotograaf je rechten kunnen blijven uitoefenen in de toekomst, zet dan een watermerk op de foto. Bijkomend voordeel is dat vervolgschade doordat iemand de foto's als zijnde van hemzelf publiceert beter is aan te pakken. Een foto die 100x gedeeld is met de naam van een ander levert dan minimaal 100x de gebruikelijke licentievergoeding op. Nu krijgt een persoon die credits inpikt dezelfde "boete" opgelegd door de rechter als iemand die een foto naamloos aantreft en deze zonder kwade opzet op een blog zet.

Lokfoto's
Lokfoto's zijn foto's die met opzet door de rechthebbende naamloos gepubliceerd worden en op Google-afbeeldingenzoeker verschijnen van waaruit ze makkelijk gedownload kunnen worden. Na een poosje worden de oorspronkelijke foto's verwijderd en worden er inbreukbrieven verstuurd. Aangeschrevenen staan machteloos omdat ze niet meer kunnen aantonen dat het toegestaan was om de foto te gebruiken.


Alles op dit blog is en blijft gratis, al kost het meer tijd en frustratie dan me lief is. Ik verdiep me alweer vijf jaar in auteursrechtschendingen. Ik ben zelf geen jurist, maar juristen gebruiken mijn bevindingen in artikelen, processtukken, scripties en proefschriften.
Moreel gezien kan ik benadeelden, die in dit commerciële juridische circus vaak nergens terecht kunnen, niet in de kou laten staan.
Een kop koffie als steun wordt gewaardeerd.


* Zo'n inbreukbrief van het ANP kun je eveneens krijgen voor een foto die je niet via ANP verworven hebt. ANP verstuurt inbreukbrieven voor foto's waar ze niet de exclusieve rechten voor hebben en foto's die ze zonder de verplichting van naamsvermelding verkocht hebben. Dat laat ik hier buiten beschouwing.

** Juristen beweren dat je als fotograaf de tarieven van Stichting Foto Anoniem mag vragen bij een inbreuk. Dat is niet zo. De wet gaat uit van de geleden schade voor de fotograaf of de door de inbreukmaker gemaakte winst. In het eerste geval kan de schade gebaseerd worden op (een schatting van) de prijs die je had moeten betalen als je wèl toestemming had gevraagd.