Een inbreuk op het auteursrecht is een onrechtmatige daad. De wet is zo dat je de schade die door deze onrechtmatige daad wordt veroorzaakt moet vergoeden. Die schade kan bij een foto bestaan uit; misgelopen inkomsten voor de fotograaf, misgelopen credits omdat naam ontbreekt, imago-verlies omdat de foto verminkt is, waardevermindering omdat de foto minder exclusief wordt, opsporingskosten, vorderingskosten, incassokosten en proceskosten.
Op geen enkele manier wil ik het jatten van foto's promoten. De wet is prima zoals die is. Ik kaart enkel het misbruik van deze wet aan, omdat daar zo weinig* over te vinden is. En dat blijf ik doen net zolang totdat er rechtvaardige vonnissen komen en de copyrightmaffia stopt. Wat moet moet.
Ter illustratie van hoe het er momenteel aan toe gaat mijn top 10 van gepubliceerde kromspraken over inbreuken op het auteursrecht bij foto's. Er zijn vast zottere vonnissen te vinden doch ik heb mij beperkt tot 2018 en 2019 tot heden èn heb ze natuurlijk niet allemaal gelezen**. (Link naar de uitspraak in de kopjes).
1. Hotelfoto's
Een hotel laat zijn terrein voor €2.000,- fotograferen. Dit bedrag is inclusief publicatierecht voor "gebruik binnen het kader van uw bedrijfsvoering".
Drie foto's uit deze serie worden voor marketingdoeleinden gebruikt op een externe site, zonder naamsvermelding van de fotograaf. Fotograaf claimt hierdoor maar liefst €24.591,50 aan inkomsten en credits misgelopen te hebben. Voor drie foto's uit een serie die al volledig betaald is. Dat is meer dan 12x zoveel dan de hele serie gekost heeft. Een serie foto's waar buiten het hotel om nauwelijks belangstelling voor zal bestaan. Je zou zelfs het auteursrecht kunnen betwisten omdat het hier een hotel betreft dat zo goed mogelijk in beeld is gebracht. Rechter wijst "slechts" €9.880,- toe als inkomstenderving. Plus meer dan €8.000,- proceskosten. Gedupeerde is ruim €18.000 kwijt nog afgezien van de eigen advocaatkosten.
2. Foto van zangeres
Er wordt een foto van de zangeres van the Mysterons meegestuurd met een persbericht naar 9 poppodia. Men was in de veronderstelling dat de rechten elders lagen en dat er toestemming was. Dat was niet zo. Het boekingsburo probeert de schade te herstellen door de poppodia een mail plus alternatieve foto te sturen met het verzoek de eerder verstuurde foto niet (meer) te gebruiken. In eerste instantie lijkt de fotograaf akkoord te gaan "met een paar biertjes" voor de geleden schade. Als blijkt dat de poppodia de foto gebruikt hebben wordt Hollandse Hoogte ingeschakeld en wordt er €1.500,- betaald. De rechter vindt dit niet voldoende en wijst €4.550,- toe als misgelopen inkomsten voor de fotograaf. Dit ondanks verweer van gedaagde dat de gehanteerde tarievenlijst disproportioneel te hoog is. Dat laatste klopt want het is niet de tarievenlijst van Hollandse Hoogte zelf maar de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem die gehanteerd wordt. Bovendien ligt een deel van de (creatieve) waarde bij de geportretteerde die in het persbericht gepromoot werd.
Omdat het minder is dan geëist (geëist was €10.000,-) dragen partijen hun eigen proceskosten.
3. Broodje Ros
Een cafetaria heeft 4 foto's van een fotograaf gebruikt op haar Facebookpagina. Deze cafetaria gebruikt boerenbontservies en heeft met die zoekterm de foto's gevonden. Rechter wijst €1.740,- toe als misgelopen inkomsten, credits en waardevermindering. Een bedrag waarvoor de cafetaria 2 dagen een professionele fotograaf had kunnen inhuren. De 4 foto's zijn niet in opdracht gemaakt en het markttarief van dergelijke, al bestaande, foto's bedraagt voor commercieel gebruik hooguit €50,- per foto. Bovendien kun je het auteursrecht betwisten omdat de foto's zijn uitgekozen op het dessin van boerenbont en dat ligt niet bij de fotograaf. Met proces- en nakosten is deze cafetaria bijna €5.000,- kwijt. Een bedrag dat ze niet bijeen krijgt met een crowdfunding...
4. Ontbreken naamsvermelding
Een foto bij een interview in een lokale krant wordt door de moeder van de geportretteerde aangeleverd. Er is toestemming gevraagd door de moeder aan de (amateur)fotograaf die de foto maakte met haar mobiel. De lokale krant vergeet de naam te vermelden van de fotograaf. De lokale krant biedt aan om dit te rectificeren plus €60,-. De rechter wijst als schade voor het ontbreken van de naam €426,- toe. Omdat dit minder is dan geëist moeten partijen hun eigen advocaatkosten dragen. Aan de zijde van de fotograaf bedroegen die maar liefst €12.920,51 voor een volledig schriftelijk gevoerde procedure.
Alleen maar verliezers**** op de juristen van beide partijen na. Desondanks zie ik juichende berichten over deze zaak; "Ook foto's gemaakt met een mobieltje vallen onder het auteursrecht". "Je hoeft geen professionele fotograaf te zijn om je rechten te claimen." "Alleen al voor het ontbreken van je naam kun je meer dan €400,- vragen."
5. Nieuwsberichten waar je zelf op staat
Gedaagde exploiteert een site waarin hij onder de rubriek "Nieuws" nieuwsberichten heeft getoond van ongevallen en reddingsacties van dieren, waarbij hij als gespecialiseerde hulpverlener was ingeschakeld. De bron is vermeld en er is gelinkt naar de bron. De rechter had hier artikel 15 van de Auteurswet kunnen toepassen maar deed dat niet: "Een ander nieuwsorgaan mag een nieuwsbericht overnemen dat actueel is, mits met bronvermelding". De rechter had het Svensson-arrest kunnen aanhalen dat met een hyperlink naar de bron geen nieuw publiek wordt bereikt.
Gedaagde voert aan dat het tarief van Stichting Foto Anoniem niet de prijs is die fotograaf normaliter ontvangt. Wat uiteraard klopt, geen enkele fotograaf ontvangt dergelijke tarieven voor reeds elders gepubliceerde nieuwsfoto's. Rechter: "In het geval [gedaagde] vooraf toestemming had gevraagd aan [eiser] voor het gebruik van de foto’s, had hij kunnen onderhandelen over het tarief, maar dat heeft [gedaagde] niet gedaan en komt dus voor zijn eigen rekening."
Totale schade voor gedupeerde: €3.756,46 plus de eigen advocaatkosten.
6. Kop-staartbotsing
Een leraar beheert een gratis oefensite voor NT2 (Nederlands als tweede taal) leerlingen. Een 16-jarig nichtje van de leraar heeft daarop een foto geplaatst van een kop-staartbotsing. De leraar heeft de foto bij eerste aanschrijven weggehaald en excuses aangeboden. Rechter gaat voor de geleden schade uit van de vraagprijs (€270,-), doet er geen toeslag bovenop en matigt de proceskosten omdat er geen opzet in het spel was en de fotograaf vaker van dit soort procedures voert.
Ik vermoed dat deze leraar normaliter geen €270 betaalt voor een foto op een gratis oefensite die slechts door een select groepje bezocht wordt, dan zoekt ie wel even door naar een andere foto van een kop-staartbotsing.
De fotograaf zal flink toegelegd hebben op deze zaak. Hij heeft een gemachtigde ingeschakeld en deze heeft minimaal 30 producties ingediend leid ik af uit het vonnis.
7. Uitjestips
Op een inmiddels niet meer bestaande site is een toeristische foto aangetroffen waarvan niet meer te achterhalen viel wie hem geplaatst heeft. Het betrof hier een site met uitjestips voor studenten die oppassen. De rechter vond €400,- wat gedupeerde in het buitengerechtelijke traject wilde betalen niet voldoende waardoor gedupeerde nu meer dan €1.600,- + nakosten kwijt is.
8. Permission Machine
Permission Machine schrijft namens ANP voornamelijk kleine zelfstandigen, stichtingen en verenigingen aan. Een doelgroep die makkelijk betaalt omdat een jurist inhuren al snel het claimbedrag overtreft. Deze inbreukmaker heeft desondanks niet klakkeloos betaald #hulde! en een tegenbod gedaan van €200,-. Dit is afgewezen door Permission Machine en ruim een half jaar later wordt hij gedagvaard. Voor de rechtszaak mèt hoorzitting schakelt hij een jurist in. De berekende schadevergoeding volgens de tarieven van Stichting Foto Anoniem en de toeslag daarbovenop van 50% worden betwist. De betrouwbaarheid van Permission Machine wordt aangekaart. En er wordt uitgelegd dat hij de foto via een andere bron dan ANP heeft gevonden en dat hij daardoor niet wist dat er rechten op rustten.
Rechter wijst desondanks de berekende schadevergoeding toe, waardoor gedaagde ruim €1.300,- plus nakosten en de kosten van de ingeschakelde jurist kwijt is.
9. Vrijwilliger
Een vrijwilliger heeft op de website van een stichting een foto geplaatst die op internet rondzwierf. Normaliter vermelden ze de naam van de fotograaf maar bij deze foto was het niet gelukt om die te achterhalen. De foto heeft er korte tijd opgestaan en is weinig bekeken (alleen door leden van de stichting). De stichting heeft in het voortraject €25,- geboden omdat dat hun inziens overeenkwam met de tarieven die de fotograaf hanteerde. De stichting heeft het financieel moeilijk en heeft dat de fotograaf laten weten.
De rechter wijst €500,- toe als schade voor de foto en matigt de proceskosten.
De stichting is in totaal meer dan €1.000,- kwijt.
10. Een legbatterij-foto van 20 jaar oud
Tot slot mijn eigen zaak. Een schatting van de marktconforme waarde van de (random inwisselbare) foto staat in het verweer. Verder heb ik de rechter vóór het vonnis laten weten dat het niet klopt dat de tarieven van Stichting Foto Anoniem als een standaard gehanteerd worden in de rechtspraak. Desondanks ben ik veroordeeld volgens deze waarde met een toeslag erbovenop voor o.a. "afdoen aan exclusiviteitswaarde". De rechter gaf tijdens de hoorzitting aan dat je niet achteraf kunt onderhandelen over de vraagprijs. Mij lijkt dat je de vraagprijs niet achteraf mag verhogen door aansluiting te zoeken bij de hoogste tarieven die je online kunt vinden en dat Hollandse Hoogte hier een valse waarde heeft ingebracht.
Wederom juichende berichten over het vonnis; "Een mooie uitspraak tegen het jatten van foto's". "Bloggende mama moet dokken." "Ook een foto op een persoonlijk blog is een inbreuk."
Vervelender dan deze juichende berichten, alle kritiek die ik over me heen krijg en de boete is dat dit vonnis ervoor gezorgd heeft dat Permission Machine verder kan met afpersen en zelfs de prijzen met 30% verhoogd heeft.
Ik zag een advertentie op Marktplaats (helaas geen screenshot gemaakt): "Foto gezocht van een zwarte ekster voor werkstuk zoon. Het moet een echte foto zijn, niet van internet".
Ik ben dan wel geen jurist maar iedereen met een beetje moreel besef en boerenverstand kan zien dat in deze zaken geen recht gesproken is.
Als ik tegen niet-juristen en niet-bloggers hierover vertel geloven ze niet dat dit in Nederland gebeurt. Wat een Amerikaanse toestanden verzuchten ze dan.
Van contentmakers en juristen hoor ik: "Zo werkt het nu eenmaal, je had het beter niet tot een rechtszaak kunnen laten komen." Of ze zwijgen***, nog erger, want dit houdt niet op, niet vanzelf.
Dat proceskosten de laatste tijd gematigd worden helpt niet om de tsunami aan brieven te stoppen omdat het de toegekende schadevergoeding is die wordt geclaimd.
Het gaat mijn inziens fout op 3 factoren:
A. Stichting Foto Anoniem
De tarieven van Stichting Foto Anoniem worden door de rechter uit gemakzucht overgenomen van eiser en als een standaard gehanteerd voor het bepalen van de schade. Deze tarieven zijn voor foto's die je commercieel wilt gebruiken zonder toestemming van de fotograaf omdat deze niet bekend is. Het tarief is inclusief opsporingskosten en een vrijwaring mocht de fotograaf zich bekend maken. Er zal weinig gebruik van deze dure dienst gemaakt worden omdat er altijd wel een alternatieve, niet-anonieme en goedkopere foto te vinden is die je op legale wijze kunt gebruiken. Alle zaken die voor de rechter komen hebben als kenmerk dat de fotograaf wèl bekend is. DUS het deugt niet dat juristen deze tarieven als marktconform inbrengen.
Nog erger is dat er vaak een toeslag bovenop deze tarieven komt wegens ontbreken naam en waardevermindering omdat de exclusiviteit zou afnemen. Bij een anonieme foto ontbreekt de naam per definitie en een foto die makkelijk vindbaar is via Google afbeeldingenzoeker is sowieso niet meer exclusief.
Ooit is het tarief van Stichting Foto Anoniem ingebracht in een rechtszaak om de waarde naar beneden bij te stellen. Als de waarde niet bekend is zou een foto toch niet meer kunnen kosten dan dat.
B. Daadwerkelijke schade
Foto's zijn flink in waarde gedaald. Voor een paar euro kun je de mooiste foto's kopen. Veel foto's mag je gratis delen. De professionele fotograaf ontvangt van ANP soms nog maar 19 cent voor al bestaande foto's. Van de aangeboden foto's wordt slechts een klein deel überhaupt ooit verkocht. Iedereen heeft een mobiel. Iedereen maakt foto's. Nieuwsfoto's worden al gedeeld op de sociale media nog voordat de professionele fotograaf ter plaatse kan zijn. Het is een kwestie van vraag en aanbod.
Bij Hollandse Hoogte vangen ze zelfs voor de best verkochte foto's niet het tarief dat zij in een rechtszaak inbrengen herleid ik uit dit krantenbericht. In dat artikel uit 2010 (toen foto's nog niet eens zo ver in prijs gedaald waren als nu) blijkt verder dat de prijs afhangt van waar de foto staat en er wordt gezegd: "van iedere 250 foto’s verkopen we er slechts eentje."
Auteursrecht vereist creatieve inspanning en originaliteit. Met het enorme aanbod van foto's kan er sprake zijn van creatieve inspanning zonder dat het nog een originele foto oplevert. Het zo goed mogelijk in beeld brengen van een (nieuws)item kan ten koste gaan van creativiteit. Het in beeld gebrachte, bijvoorbeeld een optreden (kostuums, decor, dans), kan een hogere creatieve waarde hebben dan de gemaakte foto ervan. Ik vind de eisen van Ariane Grande dan ook niet gek, temeer daar zij momenteel een zaak heeft lopen over een foto die zijn waarde ontleent aan het feit dat zij erop staat.
Wel/niet auteursrecht en waardepaling zijn nooit exact te bepalen en het is voor beide partijen een risico dat het eindoordeel hierover bij de rechter ligt. Voor zaken waar het enkel om de hoogte van de misgelopen licentievergoedingen gaat is afwijzen van originaliteit of gebrek aan creativiteit een instrument om gesteggel over de waarde van een foto, die vaak slechts enkele eurootjes is, te voorkomen. Het is in ieder geval eerlijker dan wat er nu gebeurt; standaard het niet-marktconforme tarief van Stichting Foto Anoniem overnemen.
Van mij mogen al deze vonnissen herzien worden wegens valsheid in geschrifte; het inbrengen van een valse waarde voor de foto. Dan is het gelijk afgelopen met neuzelzaken die niet alleen gedupeerden, doch ook de gemeenschap bakken met geld kost.
Goeder trouw en gebrek aan opzet
Een ander merkwaardig gegeven is dat de rechter bij het bepalen van het schadebedrag bij auteursrechtelijke inbreuken de laatste jaren niet of nauwelijks meeweegt of er sprake is van goeder trouw of gebrek aan opzet. De copyrightmaffia schrijft in haar communicatie; "Opzet of intentie speelt geen rol inzake auteursrechtelijke inbreuken". Dat klopt. Een inbreuk is een inbreuk. Maar het is volstrekt onlogisch om dit bij het bepalen van de schade buiten beschouwing te laten omdat dat zou betekenen dat je voor elk minuscuul foutje voor de rechter gesleept kunt worden. Dat levert een onwerkbare situatie op voor onze rechtspraak. Het is wèl wat er momenteel gebeurt: Je stuurt per abuis een niet rechtenvrije foto van een band mee met een persbericht om deze, nog onbekende, band te promoten en je wordt voor de rechter gesleept omdat de fotograaf €1.500,- niet voldoende vond. Of je vergeet de naam van een amateurfotograaf bij een foto te zetten in een lokaal krantje en €60,- en een rectificatie vindt de rechter niet genoeg om dat foutje te herstellen. Of je gebruikt foto's (die je in opdracht hebt laten maken) om je bedrijf te promoten en de fotograaf vindt dat je dan opnieuw tig keer de aanschafprijs moet betalen. Dat is werkverschaffing voor juristen en ons rechtssysteem. Werkverschaffing zonder toegevoegde waarde voor de maatschappij. Sterker nog het is werkverschaffing TEN KOSTE VAN de argeloze mens en waaraan de maatschappij meebetaalt.
Het is alsof je de automobilist die een voetganger aanreed op het zebrapad met hoge snelheid èn doorreed tot hetzelfde bedrag veroordeelt als de automobilist die een voetganger aanreed op de snelweg waar je niet mag lopen.
Voor Permission Machine:
Rot op met beweren dat uit jurisprudentie blijkt dat jullie voor werkelijk elke foto die in jullie licentie-klauwen terecht gekomen is de tarieven van Stichting Foto Anoniem mogen vragen. Da's jurisprudentie die voortkomt uit intimidatie en oplichting.
Voor juristen die hieraan meewerken:
Ik dacht dat er een eed bestond, iets met rechtvaardigheid. Hoe kunnen jullie zo gewetenloos mensen dagvaarden en uitknijpen?
Voor rechters:
Verlang van eisers bewijs van hun verkooptarief in plaats van automatisch, zoals eisers graag willen, aansluiting te zoeken bij de duurste tarievenlijst die er online te vinden is. En houd alstublieft weer rekening met de omstandigheden.
Een bijdrage om de boete te betalen is nog steeds welkom want die heb ik bij lange na nog niet bij elkaar. Dat kan via deze link.
**************
* De NVJ vindt het geloof ik allemaal wel prima. Snap ik, want je schrikt hier mensen mee af om foto's te jatten. Iets waar alle aangesloten fotojournalisten last van zullen hebben. Als er al aandacht besteed wordt in de media zoals bij Radar of VTM-Nieuws dan komt men niet verder dan waarschuwen; "De wet steekt nu eenmaal zo in elkaar dat je hoge bedragen moet betalen; jat geen plaatjes."
Nee lezers, zo steekt ons rechtssysteem niet in elkaar. Het is absurd dat je voor kleine foutjes die te goeder trouw en zonder opzet gemaakt zijn enorme bedragen moet betalen. Rechters nemen momenteel valse waardes over en wegen (wellicht uit tijdsgebrek door de tsunami aan auteursrechtzaken) te weinig mee hoe de inbreuk plaats vond.
** Dat is wellicht een idee voor een afstudeerder, de laatste keer dat vonnissen vergeleken werden is alweer even geleden. Update: er is inmiddels een afstudeerder geweest en over zijn scriptie is dit artikel over auteursrechttrollen verschenen.
*** Dat ik niet zwijg komt doordat ik er ingezogen werd door Permission Machine. Anders had ik nooit geweten dat dit zo'n geldgedreven wereld is, een verdienmodel voor juristen en rechtenbeheerders. Lange tijd vond ik het zelfs wenselijk om contentjatters aan te pakken. Doch de menselijke maat is volledig weg, ik zie teveel mensen spartelen en grote copyrightboeven worden met rust gelaten. Dit verneuken van het recht heeft gevolgen voor alle fotografen, ook degenen die daadwerkelijk schade lijden bij een inbreuk.
Ik blijf doorschrijven net zo lang totdat het stopt.
S p r e a d t h e w o r d .
**** Update 8 mei 2020.
De fotograaf is in hoger beroep gegaan omdat de kosten gemachtigde niet zijn toegewezen. Gelukkig maakt de rechter daar korte metten mee en schrijft in het vonnis:
"De door de gemachtigde van [appellante] ingediende berekening van de kosten tot een bedrag van € 12.920,51 was naar het oordeel van de kantonrechter overigens buitensporig. De kantonrechter heeft in dit verband (ten overvloede) overwogen dat het auteursrecht is bedoeld om aan auteurs van werken een gerechtvaardigde vergoeding te geven voor het vervaardigde werk en niet voor het op de gedane wijze opdrijven van een vergoeding voor de gemachtigden"
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2020:1193
Op geen enkele manier wil ik het jatten van foto's promoten. De wet is prima zoals die is. Ik kaart enkel het misbruik van deze wet aan, omdat daar zo weinig* over te vinden is. En dat blijf ik doen net zolang totdat er rechtvaardige vonnissen komen en de copyrightmaffia stopt. Wat moet moet.
Ter illustratie van hoe het er momenteel aan toe gaat mijn top 10 van gepubliceerde kromspraken over inbreuken op het auteursrecht bij foto's. Er zijn vast zottere vonnissen te vinden doch ik heb mij beperkt tot 2018 en 2019 tot heden èn heb ze natuurlijk niet allemaal gelezen**. (Link naar de uitspraak in de kopjes).
1. Hotelfoto's
Een hotel laat zijn terrein voor €2.000,- fotograferen. Dit bedrag is inclusief publicatierecht voor "gebruik binnen het kader van uw bedrijfsvoering".
 |
| Het hotel, foto via Google Maps |
2. Foto van zangeres
Er wordt een foto van de zangeres van the Mysterons meegestuurd met een persbericht naar 9 poppodia. Men was in de veronderstelling dat de rechten elders lagen en dat er toestemming was. Dat was niet zo. Het boekingsburo probeert de schade te herstellen door de poppodia een mail plus alternatieve foto te sturen met het verzoek de eerder verstuurde foto niet (meer) te gebruiken. In eerste instantie lijkt de fotograaf akkoord te gaan "met een paar biertjes" voor de geleden schade. Als blijkt dat de poppodia de foto gebruikt hebben wordt Hollandse Hoogte ingeschakeld en wordt er €1.500,- betaald. De rechter vindt dit niet voldoende en wijst €4.550,- toe als misgelopen inkomsten voor de fotograaf. Dit ondanks verweer van gedaagde dat de gehanteerde tarievenlijst disproportioneel te hoog is. Dat laatste klopt want het is niet de tarievenlijst van Hollandse Hoogte zelf maar de tarievenlijst van Stichting Foto Anoniem die gehanteerd wordt. Bovendien ligt een deel van de (creatieve) waarde bij de geportretteerde die in het persbericht gepromoot werd.
Omdat het minder is dan geëist (geëist was €10.000,-) dragen partijen hun eigen proceskosten.
3. Broodje Ros
 |
| Eigen foto van Broodje Ros |
4. Ontbreken naamsvermelding
Een foto bij een interview in een lokale krant wordt door de moeder van de geportretteerde aangeleverd. Er is toestemming gevraagd door de moeder aan de (amateur)fotograaf die de foto maakte met haar mobiel. De lokale krant vergeet de naam te vermelden van de fotograaf. De lokale krant biedt aan om dit te rectificeren plus €60,-. De rechter wijst als schade voor het ontbreken van de naam €426,- toe. Omdat dit minder is dan geëist moeten partijen hun eigen advocaatkosten dragen. Aan de zijde van de fotograaf bedroegen die maar liefst €12.920,51 voor een volledig schriftelijk gevoerde procedure.
Alleen maar verliezers**** op de juristen van beide partijen na. Desondanks zie ik juichende berichten over deze zaak; "Ook foto's gemaakt met een mobieltje vallen onder het auteursrecht". "Je hoeft geen professionele fotograaf te zijn om je rechten te claimen." "Alleen al voor het ontbreken van je naam kun je meer dan €400,- vragen."
5. Nieuwsberichten waar je zelf op staat
 |
| Alle items zijn hier weggehaald |
Gedaagde voert aan dat het tarief van Stichting Foto Anoniem niet de prijs is die fotograaf normaliter ontvangt. Wat uiteraard klopt, geen enkele fotograaf ontvangt dergelijke tarieven voor reeds elders gepubliceerde nieuwsfoto's. Rechter: "In het geval [gedaagde] vooraf toestemming had gevraagd aan [eiser] voor het gebruik van de foto’s, had hij kunnen onderhandelen over het tarief, maar dat heeft [gedaagde] niet gedaan en komt dus voor zijn eigen rekening."
Totale schade voor gedupeerde: €3.756,46 plus de eigen advocaatkosten.
6. Kop-staartbotsing
Een leraar beheert een gratis oefensite voor NT2 (Nederlands als tweede taal) leerlingen. Een 16-jarig nichtje van de leraar heeft daarop een foto geplaatst van een kop-staartbotsing. De leraar heeft de foto bij eerste aanschrijven weggehaald en excuses aangeboden. Rechter gaat voor de geleden schade uit van de vraagprijs (€270,-), doet er geen toeslag bovenop en matigt de proceskosten omdat er geen opzet in het spel was en de fotograaf vaker van dit soort procedures voert.
Ik vermoed dat deze leraar normaliter geen €270 betaalt voor een foto op een gratis oefensite die slechts door een select groepje bezocht wordt, dan zoekt ie wel even door naar een andere foto van een kop-staartbotsing.
De fotograaf zal flink toegelegd hebben op deze zaak. Hij heeft een gemachtigde ingeschakeld en deze heeft minimaal 30 producties ingediend leid ik af uit het vonnis.
7. Uitjestips
Op een inmiddels niet meer bestaande site is een toeristische foto aangetroffen waarvan niet meer te achterhalen viel wie hem geplaatst heeft. Het betrof hier een site met uitjestips voor studenten die oppassen. De rechter vond €400,- wat gedupeerde in het buitengerechtelijke traject wilde betalen niet voldoende waardoor gedupeerde nu meer dan €1.600,- + nakosten kwijt is.
8. Permission Machine
Permission Machine schrijft namens ANP voornamelijk kleine zelfstandigen, stichtingen en verenigingen aan. Een doelgroep die makkelijk betaalt omdat een jurist inhuren al snel het claimbedrag overtreft. Deze inbreukmaker heeft desondanks niet klakkeloos betaald #hulde! en een tegenbod gedaan van €200,-. Dit is afgewezen door Permission Machine en ruim een half jaar later wordt hij gedagvaard. Voor de rechtszaak mèt hoorzitting schakelt hij een jurist in. De berekende schadevergoeding volgens de tarieven van Stichting Foto Anoniem en de toeslag daarbovenop van 50% worden betwist. De betrouwbaarheid van Permission Machine wordt aangekaart. En er wordt uitgelegd dat hij de foto via een andere bron dan ANP heeft gevonden en dat hij daardoor niet wist dat er rechten op rustten.
Rechter wijst desondanks de berekende schadevergoeding toe, waardoor gedaagde ruim €1.300,- plus nakosten en de kosten van de ingeschakelde jurist kwijt is.
9. Vrijwilliger
Een vrijwilliger heeft op de website van een stichting een foto geplaatst die op internet rondzwierf. Normaliter vermelden ze de naam van de fotograaf maar bij deze foto was het niet gelukt om die te achterhalen. De foto heeft er korte tijd opgestaan en is weinig bekeken (alleen door leden van de stichting). De stichting heeft in het voortraject €25,- geboden omdat dat hun inziens overeenkwam met de tarieven die de fotograaf hanteerde. De stichting heeft het financieel moeilijk en heeft dat de fotograaf laten weten.
De rechter wijst €500,- toe als schade voor de foto en matigt de proceskosten.
De stichting is in totaal meer dan €1.000,- kwijt.
10. Een legbatterij-foto van 20 jaar oud
Tot slot mijn eigen zaak. Een schatting van de marktconforme waarde van de (random inwisselbare) foto staat in het verweer. Verder heb ik de rechter vóór het vonnis laten weten dat het niet klopt dat de tarieven van Stichting Foto Anoniem als een standaard gehanteerd worden in de rechtspraak. Desondanks ben ik veroordeeld volgens deze waarde met een toeslag erbovenop voor o.a. "afdoen aan exclusiviteitswaarde". De rechter gaf tijdens de hoorzitting aan dat je niet achteraf kunt onderhandelen over de vraagprijs. Mij lijkt dat je de vraagprijs niet achteraf mag verhogen door aansluiting te zoeken bij de hoogste tarieven die je online kunt vinden en dat Hollandse Hoogte hier een valse waarde heeft ingebracht.
 |
| © yoo.rs auteur Dominic Schmetz |
Vervelender dan deze juichende berichten, alle kritiek die ik over me heen krijg en de boete is dat dit vonnis ervoor gezorgd heeft dat Permission Machine verder kan met afpersen en zelfs de prijzen met 30% verhoogd heeft.
Ik zag een advertentie op Marktplaats (helaas geen screenshot gemaakt): "Foto gezocht van een zwarte ekster voor werkstuk zoon. Het moet een echte foto zijn, niet van internet".
Ik ben dan wel geen jurist maar iedereen met een beetje moreel besef en boerenverstand kan zien dat in deze zaken geen recht gesproken is.
Als ik tegen niet-juristen en niet-bloggers hierover vertel geloven ze niet dat dit in Nederland gebeurt. Wat een Amerikaanse toestanden verzuchten ze dan.
Van contentmakers en juristen hoor ik: "Zo werkt het nu eenmaal, je had het beter niet tot een rechtszaak kunnen laten komen." Of ze zwijgen***, nog erger, want dit houdt niet op, niet vanzelf.
Dat proceskosten de laatste tijd gematigd worden helpt niet om de tsunami aan brieven te stoppen omdat het de toegekende schadevergoeding is die wordt geclaimd.
Het gaat mijn inziens fout op 3 factoren:
A. Stichting Foto Anoniem
De tarieven van Stichting Foto Anoniem worden door de rechter uit gemakzucht overgenomen van eiser en als een standaard gehanteerd voor het bepalen van de schade. Deze tarieven zijn voor foto's die je commercieel wilt gebruiken zonder toestemming van de fotograaf omdat deze niet bekend is. Het tarief is inclusief opsporingskosten en een vrijwaring mocht de fotograaf zich bekend maken. Er zal weinig gebruik van deze dure dienst gemaakt worden omdat er altijd wel een alternatieve, niet-anonieme en goedkopere foto te vinden is die je op legale wijze kunt gebruiken. Alle zaken die voor de rechter komen hebben als kenmerk dat de fotograaf wèl bekend is. DUS het deugt niet dat juristen deze tarieven als marktconform inbrengen.
Nog erger is dat er vaak een toeslag bovenop deze tarieven komt wegens ontbreken naam en waardevermindering omdat de exclusiviteit zou afnemen. Bij een anonieme foto ontbreekt de naam per definitie en een foto die makkelijk vindbaar is via Google afbeeldingenzoeker is sowieso niet meer exclusief.
Ooit is het tarief van Stichting Foto Anoniem ingebracht in een rechtszaak om de waarde naar beneden bij te stellen. Als de waarde niet bekend is zou een foto toch niet meer kunnen kosten dan dat.
B. Daadwerkelijke schade
Foto's zijn flink in waarde gedaald. Voor een paar euro kun je de mooiste foto's kopen. Veel foto's mag je gratis delen. De professionele fotograaf ontvangt van ANP soms nog maar 19 cent voor al bestaande foto's. Van de aangeboden foto's wordt slechts een klein deel überhaupt ooit verkocht. Iedereen heeft een mobiel. Iedereen maakt foto's. Nieuwsfoto's worden al gedeeld op de sociale media nog voordat de professionele fotograaf ter plaatse kan zijn. Het is een kwestie van vraag en aanbod.
 |
| Uit een artikel op Dupho.nl maart 2013. De prijs voor een in opdracht gemaakte foto. |
Bij Hollandse Hoogte vangen ze zelfs voor de best verkochte foto's niet het tarief dat zij in een rechtszaak inbrengen herleid ik uit dit krantenbericht. In dat artikel uit 2010 (toen foto's nog niet eens zo ver in prijs gedaald waren als nu) blijkt verder dat de prijs afhangt van waar de foto staat en er wordt gezegd: "van iedere 250 foto’s verkopen we er slechts eentje."
Auteursrecht vereist creatieve inspanning en originaliteit. Met het enorme aanbod van foto's kan er sprake zijn van creatieve inspanning zonder dat het nog een originele foto oplevert. Het zo goed mogelijk in beeld brengen van een (nieuws)item kan ten koste gaan van creativiteit. Het in beeld gebrachte, bijvoorbeeld een optreden (kostuums, decor, dans), kan een hogere creatieve waarde hebben dan de gemaakte foto ervan. Ik vind de eisen van Ariane Grande dan ook niet gek, temeer daar zij momenteel een zaak heeft lopen over een foto die zijn waarde ontleent aan het feit dat zij erop staat.
Wel/niet auteursrecht en waardepaling zijn nooit exact te bepalen en het is voor beide partijen een risico dat het eindoordeel hierover bij de rechter ligt. Voor zaken waar het enkel om de hoogte van de misgelopen licentievergoedingen gaat is afwijzen van originaliteit of gebrek aan creativiteit een instrument om gesteggel over de waarde van een foto, die vaak slechts enkele eurootjes is, te voorkomen. Het is in ieder geval eerlijker dan wat er nu gebeurt; standaard het niet-marktconforme tarief van Stichting Foto Anoniem overnemen.
Van mij mogen al deze vonnissen herzien worden wegens valsheid in geschrifte; het inbrengen van een valse waarde voor de foto. Dan is het gelijk afgelopen met neuzelzaken die niet alleen gedupeerden, doch ook de gemeenschap bakken met geld kost.
Goeder trouw en gebrek aan opzet
Een ander merkwaardig gegeven is dat de rechter bij het bepalen van het schadebedrag bij auteursrechtelijke inbreuken de laatste jaren niet of nauwelijks meeweegt of er sprake is van goeder trouw of gebrek aan opzet. De copyrightmaffia schrijft in haar communicatie; "Opzet of intentie speelt geen rol inzake auteursrechtelijke inbreuken". Dat klopt. Een inbreuk is een inbreuk. Maar het is volstrekt onlogisch om dit bij het bepalen van de schade buiten beschouwing te laten omdat dat zou betekenen dat je voor elk minuscuul foutje voor de rechter gesleept kunt worden. Dat levert een onwerkbare situatie op voor onze rechtspraak. Het is wèl wat er momenteel gebeurt: Je stuurt per abuis een niet rechtenvrije foto van een band mee met een persbericht om deze, nog onbekende, band te promoten en je wordt voor de rechter gesleept omdat de fotograaf €1.500,- niet voldoende vond. Of je vergeet de naam van een amateurfotograaf bij een foto te zetten in een lokaal krantje en €60,- en een rectificatie vindt de rechter niet genoeg om dat foutje te herstellen. Of je gebruikt foto's (die je in opdracht hebt laten maken) om je bedrijf te promoten en de fotograaf vindt dat je dan opnieuw tig keer de aanschafprijs moet betalen. Dat is werkverschaffing voor juristen en ons rechtssysteem. Werkverschaffing zonder toegevoegde waarde voor de maatschappij. Sterker nog het is werkverschaffing TEN KOSTE VAN de argeloze mens en waaraan de maatschappij meebetaalt.
Het is alsof je de automobilist die een voetganger aanreed op het zebrapad met hoge snelheid èn doorreed tot hetzelfde bedrag veroordeelt als de automobilist die een voetganger aanreed op de snelweg waar je niet mag lopen.
Voor Permission Machine:
Rot op met beweren dat uit jurisprudentie blijkt dat jullie voor werkelijk elke foto die in jullie licentie-klauwen terecht gekomen is de tarieven van Stichting Foto Anoniem mogen vragen. Da's jurisprudentie die voortkomt uit intimidatie en oplichting.
Voor juristen die hieraan meewerken:
Ik dacht dat er een eed bestond, iets met rechtvaardigheid. Hoe kunnen jullie zo gewetenloos mensen dagvaarden en uitknijpen?
Voor rechters:
Verlang van eisers bewijs van hun verkooptarief in plaats van automatisch, zoals eisers graag willen, aansluiting te zoeken bij de duurste tarievenlijst die er online te vinden is. En houd alstublieft weer rekening met de omstandigheden.
Een bijdrage om de boete te betalen is nog steeds welkom want die heb ik bij lange na nog niet bij elkaar. Dat kan via deze link.
**************
* De NVJ vindt het geloof ik allemaal wel prima. Snap ik, want je schrikt hier mensen mee af om foto's te jatten. Iets waar alle aangesloten fotojournalisten last van zullen hebben. Als er al aandacht besteed wordt in de media zoals bij Radar of VTM-Nieuws dan komt men niet verder dan waarschuwen; "De wet steekt nu eenmaal zo in elkaar dat je hoge bedragen moet betalen; jat geen plaatjes."
Nee lezers, zo steekt ons rechtssysteem niet in elkaar. Het is absurd dat je voor kleine foutjes die te goeder trouw en zonder opzet gemaakt zijn enorme bedragen moet betalen. Rechters nemen momenteel valse waardes over en wegen (wellicht uit tijdsgebrek door de tsunami aan auteursrechtzaken) te weinig mee hoe de inbreuk plaats vond.
** Dat is wellicht een idee voor een afstudeerder, de laatste keer dat vonnissen vergeleken werden is alweer even geleden. Update: er is inmiddels een afstudeerder geweest en over zijn scriptie is dit artikel over auteursrechttrollen verschenen.
*** Dat ik niet zwijg komt doordat ik er ingezogen werd door Permission Machine. Anders had ik nooit geweten dat dit zo'n geldgedreven wereld is, een verdienmodel voor juristen en rechtenbeheerders. Lange tijd vond ik het zelfs wenselijk om contentjatters aan te pakken. Doch de menselijke maat is volledig weg, ik zie teveel mensen spartelen en grote copyrightboeven worden met rust gelaten. Dit verneuken van het recht heeft gevolgen voor alle fotografen, ook degenen die daadwerkelijk schade lijden bij een inbreuk.
Ik blijf doorschrijven net zo lang totdat het stopt.
S p r e a d t h e w o r d .
**** Update 8 mei 2020.
De fotograaf is in hoger beroep gegaan omdat de kosten gemachtigde niet zijn toegewezen. Gelukkig maakt de rechter daar korte metten mee en schrijft in het vonnis:
"De door de gemachtigde van [appellante] ingediende berekening van de kosten tot een bedrag van € 12.920,51 was naar het oordeel van de kantonrechter overigens buitensporig. De kantonrechter heeft in dit verband (ten overvloede) overwogen dat het auteursrecht is bedoeld om aan auteurs van werken een gerechtvaardigde vergoeding te geven voor het vervaardigde werk en niet voor het op de gedane wijze opdrijven van een vergoeding voor de gemachtigden"
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2020:1193
***** Update 25 oktober 2020.
Update 30 januari 2023
De linkjes naar uitspraken op Rechtspraak.nl zijn vervangen door de besproken versie op Fotoclaim.nl.
De linkjes naar uitspraken op Rechtspraak.nl zijn vervangen door de besproken versie op Fotoclaim.nl.